همه چیز در مورد موزه تاریخ چای لاهیجان گیلان

شمال ایران عزیزمان پر است از جاذبه های زیبا و مناطق گردشگری ناب. لاهیجان که یکی از جاذبه های گردشگری گیلان است، شهری سرسبز که به پایتخت چای ایران معروف است. شهری که تاریخ صنعت چای ایران در مزارع و باغ های آن شکل گرفته است. لاهیجان یکی از قدیمی ترین شهرهای استان گیلان است که به واسطه ی این که قرن ها محل حکومت سادات کیایی بوده تاریخ غنی و پرباری را به دوش می کشد. چرا به این شهر، لقب شهر چای داده اند؟ شروع صنعت چای در ایران با تلاش محمد میرزا کاشف السلطنه در سال ۱۳۱۹ از شهر لاهیجان آغاز شده و بعد در دیگر مناطق سواحل جنوبی دریای خزر توسعه پیدا کرده است. در این مقاله از سایت بزن بریم سفر قصد داریم شما را با موزه تاریخ چای لاهیجان آشنا کنیم، با ما در این سفر جذاب همراه باشید.

موزه تاریخ چای کجاست؟

موزه تاریخ چای لاهیجان مربوط به دوره معاصر است و در لاهیجان، خیابان کاشف شرقی نرسیده به سه راه کشاورزی قرار دارد. این اثر در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۷۵ با شماره ی ثبت ۱۷۶۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موزه لاهیجان، یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان لاهیجان است که ابتدا به عنوان مقبره کاشف السلطنه مورد بازدید قرار می گرفت، با تکمیل ساختمان نیمه کاره مجاور آرامگاه و از سال ۱۳۷۵ به عنوان «موزه تاریخ چای ایران» مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

چگونه به موزه تاریخ چای ایران برویم؟

موزه تاریخ چای ایران در لاهیجان از جاذبه های گردشگری ایران و در میان تپه سرسبزی پوشیده از بوته های چای قرار دارد. برای بازدید از این مکان، ابتدا باید به شهر دیدنی لاهیجان بروید سپس به میدان دکتر حشمت وبعداز گذر از میدان، به خیابان کاشف شرقی بروید که موزه در انتهای خیابان قرار دارد.

موزه تاریخ چای لاهیجان (آرامگاه کاشف السلطنه)

آرامگاه کاشف السلطنه، بنایی تاریخی در لاهیجان است که با نام موزه چای لاهیجان هم می شناسند. این بنای تاریخی در بین گردشگران از ارزش و احترام بالایی برخوردار است. در این آرامگاه که برجی تاریخی محسوب می شود، انواع اشیا، اسناد و مدارک تاریخی و مرتبط با کاشف السلطنه در آنجا نگهداری می شود. کاشف السلطنه یکی از بزرگترین تولید کننده های چای در ایران بود که به او لقب «پدر چای» داده بودند. عده ای معتقدند که ایشان در سفرش به شهر بوشهر، در دره ای سقوط کرد و فوت کرده و عده ای دیگر معتقدند که او در استان فارس و منطقه ای به نام کتل ملو از دنیا رفته است. آرامگاه او در لاهیجان و در واقع در مزرعه چای که خود خریداری کرده بود طبق وصیتش، قرار دارد.

از سوی دیگر، طبق وصیتی که کرده بود، سنگ قبرش از سنگ مرمر ساخته شده و هیچ حفاظ و سقفی هم ندارد. چند سال بعداز دفن او یعنی در سال ۱۳۳۵، تصمیم گرفته شد که دو درصد از درآمد چای صرف ساختن آرامگاهی برای او شود و نتیجه، برجی شد که امروزه می بینیم. این برج، به سبک معماری غربی ساخته شده و زمینی به مساحت ۵۱۲ متر مربع دارد. نمای برج، سنگ تیشه ای طوسی رنگ دارد و برجی زیبا و دیدنی است. این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۱ به سازمان میراث فرهنگی کشور واگذار گردید و سازمان میراث فرهنگی هم تصمیم گرفت در کتاز مقبره یک موزه با نام موزه چای ایران بسازد تا اسناد و مدارک و کلیه اشیاء کاشف السلطنه را در آنجا به نمایش بگذارد.

کاشف السلطنه کیست؟

آقا محمد خان قاجار قوانلو یا محمد میرزا قوانلو کسی است که در دوران حکومت قاجاریان زندگی می کرده و او را با نام کاشف السلطنه یا (چایکار ) می شناختند. ایشان یک نویسنده و دیپلمات مشروطه خواه در زمان قاجاریه و حکومت پهلوی بود. آقا محمد خان قوانلو در سال ۱۲۸۴ در شهر تربت حیدریه به دنیا آمد. پدر آقا محمد خان قیام می کند و بعد از ۱۶ سال دستگیر و زندانی شدن، به تهران تبعید و در آنجا از دنیا می رود. با در گذشت پدر کاشف السلطنه، دستور داده شد تا آقا محمد خان را برای آموزش ادبیات وعربی به معلم سرخانه بسپارند. او بعد از فراگیری ادبیات و عربی به دارالفنون رفت تا زبان فرانسوی و علوم متعارف را بیاموزد. زمانی که ۱۶ ساله شد در وزارت امور خارجه زمان قاجاریه استخدام شد و دو سال اول را به عنوان منشی میرزا نصرالله خان مشیرالدوله، وزیر خارجه آن زمان بود. سپس برای اخذ مدارک دکتری به پاریس رفت و بعد از ۸ سال به ایران بازگشت. او در این زمان ۳۰ ساله بود و ازدواج کرد. میرزا حسن خان مشیرالدوله دستور داد تا او به عنوان ژنرال کنسولی ایران به هند برود. در یکی از سفرهایی که به کشور هند داشت به هیمالیا رفت وتجربه کشت چای را در آنجا فرا گرفت.

شروع کشت چای در ایران

کاشف السلطنه بعد از فراگیری چگونگی کاشت و برداشت چای در هند به ایران بازگشت و با خود مقادیر زیادی تخم چای، قهوه، فلفل، دارچین، انبه، زردچوبه و زنجبیل به ایران آورد. محمد میرزا مشاهده کرد استان گیلان به خاطر شرایط آب و هوایی و طبیعت فوق‌العاده ای که دارد، بهترین منطقه برای کشت چای است. اما مردم گیلان نه تنها علاقه ای نشان ندادند بلکه مانع او نیز می شدند. ولی محمد میرزا تسلیم نشد و توانست اولین مزرعه بزرگ چای را در این منطقه افتتاح کند.

صنعت چای در ایران

در دوران پادشاهی مظفرالدین شاه، محمد میرزا معروف به کاشف السلطنه، امتیاز چای کشور را در دست داشت. به لطف این امتیاز، کاشف السلطنه کشت چای در گیلان و لاهیجان را گسترش داد و باعث شد صنعت چای در ایران تغییر و تحولات عظیمی به خود ببیند. به همین خاطر به کاشف السلطنه «پدر چای» ایران تقب دادند. کاشف السلطنه در نهایت در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی در ماه فروردین، زمانی که از بمبئی با کلی وسیله و ابزار برای کشت چای به ایران برمی گشت ، در راه، خودرویش به دره سقوط کرد و فوت شد. سپس یکی از نوادگان او به نام «شاهرخ فرخ ابراهیمی» ریاست شرکت چایکاران کاشف را بر عهده گرفت.

معماری و مشخصات موزه تاریخ چای ایران (آرامگاه کاشف السلطنه)

این بنا شامل سه بخش است؛ برج آرامگاه در غرب سالن، دو طبقه موزه در مرکز و راهرو اتاق ها در شرق.

این عمارت دارای دو درب یکی از شرق و دیگری در غرب که ورودی اصلی آرامگاه کاشف السلطنه در حال حاضر از شرق است که مساحت آن حدود ۱۳ متر می باشد و در شمال و جنوب آن دو اتاق قرار دارد که هر کدام مساحتی حدود ۱۴ متر دارد. اتاق شمالی یک میز مدیریتی و چند تابلو نقاشی و عکس قدیمی از آرامگاه کاشف السلطنه در آن قرار دارد و اتاق جنوبی که مرکز نگهداری اسناد و مدارک و کتابخانه است. سالن اصلی موزه به دو طبقه مجزا تقسیم می شود. طبقه هم کف با مساحت ۱۴۲ متر توسط دو پلکان چوبی که در ابتدای شمال و جنوب سالن تعبیه شده است به طبقه فوقانی متصل است. تزئینات چوبی و سنتی درون گنجینه با الهام از فرهنگ بومی منطقه طراحی و ساخته شده است. مساحت طبقه دوم یا بالکن حدود ۷۷ متر می باشد که بر روی هشت ستون در چپ و راست قرار گرفته است. پلکانی سفید از مرمر سفید در انتهای سالن در طبقه همکف، بنای موزه را به آرامگاه کاشف السلطنه متصل می کند. فضای داخلی خود آرامگاه حدود ۶۱ متر و مساحت اصلی آرامگاه با توجه به جداره ها ۸۶ متر می باشد.

کف آرامگاه با مرمر سفید مفروش شده و دیواره های جانبی به صورت مدور و با ۸ ستون که هر کدام از آنها ۱۵ متر ارتفاع دارد تا سقف امتداد یافته است. ارتفاع برج آرامگاه از بیرون ۱۵ متر، با پایه سنگی و بتونی و با محوریت بر روی ۸ ستون احداث شده، جداره اصلی آن تا سال ۸۹ با سنگ تیشه ای طوسی نماسازی شده بود  که بعدها با آجر فشاری بر روی آن قرمز شد.

اشیاء داخل موزه تاریخ چای ایران

در طبقه هم کف دو عدد سماور با نشان نیکلای روسی، منقل، قلیان، چپق، کیسه توتون، قهوه خوری چینی، مشربه، سینی نقره ای، انگاره، پیمانه چای، جعبه چای متعلق به کاشف السلطنه ودست نوشته های او قرار دارد که این دست نوشته ها از سوی خویشاوندان آن شادروان به گنجینه اهدا شده است. بیش از سیصد شئ در زمینه صنعت چای و آثاری از مراحل شرب آن، اسناد و مدارک و دست نوشته های کاشف السلطنه از اشیاء این گنجینه به شمار می آید. آثار موجود در این موزه متعلق به دوره های صفویه و قاجار است. در طبقه دوم اشیایی از قبیل تنگ، اسناد و قباله، تسبیح، جاجیم، پیمانه شیر، هاون چوبی، تغار کوچک چوبی نگهداری می شود. در بخش دیگری از این جعبه آیینه، اشیایی از دوران اشکانیان و سلجوقیان مانند کاسه سفالی، زیورآلات و غیره هست که با چای و گنجینه تاریخ چای چندان مناسبتی ندارد.

هزینه بازدید از موزه چای ایران

آرامگاه کاشف السلطنه و موزه چای ایران مکان وسیعی نیست و جهت بازدید از این موزه و آرامگاه فقط یک الی دو ساعت وقت لارم است. بازدید از این مکان زیبا البته که رایگان نیست ولی این موزه به قدری جذاب است که این هزینه به معنای واقغی در مقابل زیبایی های آرامگاه و موزه چای ناچیز است.

بهترین زمان برای بازدید از موزه چای لاهیجان

این مکان، کاملا مجهز به سیستم های گرمایشی و سرمایشی است و شما عزیزان هر زمان که بخواهید می توانید از این محل دیدن کنید. اما اگر تمایل دارید علاوه بر موزه از جاذبه های توریستی شهر لاهیجان هم دیدن کنید توصیه می کنیم فصل بهار را برای سفر به این منطقه انتخاب کنید.

مکان های گردشگری نزدیک موزه چای لاهیجان

از مناطق جذاب اطراف موزه چای، می توان به پارک میر صفا، شیطان کوه، بام سبز لاهیجان و شهر بازی، تله کابین لاهیجان و استخر لاهیجان، تله کابین احرارلاهیجان، برج نادری، پاساژ شهر سبز، تالاب سوستان، حمام گلشن اشاره کرد.

اقامتگاه های نزدیک موزه چای لاهیجان

از اقامتگاه ها و هتل های نزدیک موره چای لاهیجان می توان به، مهمان سرای دانشگاه آزاد لاهیجان، هتل تعطیلات، هتل جهانگردی، هتل ابریشمی لاهیجان اشاره کرد.