توسط : باغ فین کاشان یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری کاشان است که به عنوان یکی از ۹ باغ معروف ایرانی، در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است. این باغ بسیار زیباست و دارای فواره های متعدد است. صدای دلنشین آب و درختان سر به فلک کشیده، مکانی رویایی برای گشت و گذار به شمار می رود؛ به خصوص که دارای چای خانه ای است که این فرصت را برای شما فراهم می کند تا نهایت لذت را از این لحظه‌های ناب ببرید. علاوه بر این، بناهای تاریخی متعددی مانند خلوت کریم خانی، حوض جوشان، شتر گلوی قاجاری، تقسیم گاه آب و موزه ملی کاشان در این باغ وجود دارد که بازدید از آنها خالی از لطف نیست. در هر حال شاید یکی از دلایل اصلی شهرت باغ فین کاشان را، قتل امیر کبیر، صدراعظم مشهور ایران دانست که از مهمترین وقایع تاریخی در این باغ بوده است. برای آشنایی بیشتر با این باغ زیبا و تاریخی در سایت بزن بریم سفر با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
باغ فین کاشان کجاست؟
این باغ زیبا در استان اصفهان، بخش مرکزی شهر کاشان، خیابان امیر کبیر قرار دارد.
مسیر دسترسی به باغ فین کاشان
برای دسترسی به باغ فین کاشان باید خود را به خیابان امیر کبیر برسانید. برای این امر، وسایل نقلیه مختلفی از جمله تاکسی و اتوبوس در نظر گرفته شده است.
بهترین زمان برای بازدید از باغ فین کاشان
باغ فین کاشان از جاذبه های گردشگری ایران محسوب شده و چیزی از زیبایی های طبیعی کم ندارد؛ درختان باغ در کنار فواره ها و حوض های جوشان، زیبایی آن را صد چندان کرده اند. بنابراین اگر سرسبزی باغ را دوست دارید، بهترین زمان برای بازدید از باغ فین کاشان فصل بهار و تابستان می باشد. هر چند که این باغ در فصل پاییز و زمستان نیز دیدنی های بسیاری برای شما خواهد داشت. در زمان تعطیلات نوروزی و تابستان، مسافران و گردشگران زیادی برا ی بازدید از این باغ راهی شهر زیبای کاشان می شوند و در این ایام از سال بسیار شلوغ و پر ازدحام است. بنابراین توصیه می کنیم در ماه های اردیبهشت و اوایل خرداد به این منطقه سفر کنید تا لذت گردشگری دو چندان نصیبتان گردد.
در مورد باغ فین کاشان
باغ فین، از جمله جاذبه های گردشگری کاشان است که در سال ۱۳۱۴ در فهرست آثار ملی قرار گرفت. وسعت باغ به حدود ۳۳ هزار متر مربع می‌رسد که به خاطر داشتن دیوار و برج و بارو، در دور تا دور باغ، بسیار باشکوه است و به همین خاطر به آن باغ شاه هم می‌گویند. وقتی به این باغ قدم می‌گذارید، علاوه بر این که مجذوب زیبایی آن می‌شوید، با چند قرن تاریخ مواجه خواهید شد؛ در نهایت هم میتوانید به چای خانه باغ سری بزنید که در فضایی دل انگیز قرار دارد و لذت بردن از این محیط را برای شما دوچندان میکند.
یکی از موارد جالب درباره این باغ این است که برخی مردم معتقدند با انداختن سکه در درون حوض، آرزویشان برآورده میشود. فلسفه انداختن سکه در آب را میتوان در مذهب زرتشت پیدا کرد که آب مظهر پاکی است و پیروان آن، بخشی از دارایی خود را به الهه آب هدیه می دادند تا برکت خانه هایشان شود.
باغ فین کاشان به این علت فین نامیده شده که در منطقه فین قرار گرفته است. کلمه فین معرب پین به معنای پایان در فارسی باستان بوده است؛ زیرا این منطقه پایان شهر محسوب می شده است. همچنین گفته می شود که فین از کلمه فینه اقتباس شده است؛ چرا که مردم این منطقه کلاهی به نام فینه بر سر می گذاشتند. جالب توجه است که میراث فرهنگی از غیاث الدین جمشید کاشانی ریاضی دان معروف عصر صفوی که ۲۰۰ سال قبل از پاسکال، به قانون اختلاف سطح پی‌برده بود را به عنوان طراح باغ فین یاد میکند اما برخی کارشناسان شیخ بهائی را طراح باغ می دانند.
تاریخچه باغ فین کاشان
باغ فین کاشان به خاطر وجود چشمه ای که در آن جریان دارد، از گذشته های دور همواره مورد توجه پادشاهان و حاکمان بوده است. زمان ساخت آن را به دوران اردشیر بابکان نسبت می دهند، اما آن چه مسلم است اولین نشانه های وجود آن به دوره یعقوب لیث صفاری مربوط می شود. طبق منابع تاریخی، عده ای کارشناسان دوران آل بویه را به عنوان زمان شکل گیری باغ فین در نظر گرفته اند و برخی آن را به عصر ایلخانی نسبت داده اند.
باغ فین در دوران صفویه
در اواخر دوران شاه طهماسب در سال ۹۵۱ شمسی، باغ فین در اثر زلزله ای مهیب به شدت آسیب دید و آنچه که امروزه به باغ کهنه معروف است، در واقع بقایای همان زلزله است که در چند صد متری باغ فین به چشم می خورد.
در زمان شاه عباس اول، اقداماتی برای آبادانی کاشان انجام گرفت و در همین دوران، باغ فین امروزی موسوم به « باغ فین نو» ساخته شد. شاه عباس همچنین به خاطر جلوگیری از خطر وقوع سیل، دستور ساخت سدی از سنگ و ساروج را در یک کیلومتری جنوب باغ داد که هنوز هم وجود دارد. کار ساخت و توسعه باغ نو پس از شاه عباس و در زمان پادشاهی شاهان دیگر نظیر شاه صفی و شاه عباس دوم نیز ادامه یافت؛ طوری که در زمان شاه صفی، طبقه بالایی بنای شترگلوی صفوی با چوب و آهن ساخته شد تا بتوانند مناظر اطراف را بهتر تماشا کنند.
علاوه بر سردر ورودی، بناهایی همچون یکی از حمام های باغ و کوشک صفوی نیز در این دوره احداث شدند. شاه سلیمان صفوی دستور ساخت صفه ای را در اطراف چشمه فین را داد که به همین خاطر«چشمه سلیمانیه» معروف شده است.
باغ فین کاشان در دوره زندیه
باغ فین کاشان پس از دوره صفویه از اوج خود فاصله گرفت؛ تا این که کریم خان زند به حاکم کاشان دستور داد تا باغ و بناهای موجود در آن را مرمت کنند. همزمان با آن، بنای جدیدی نیزبه نام «خلوت کریمخانی» نیز به باغ اضافه شد.
باغ فین کاشان در دوران قاجاریه
فتحعلی شاه قاجار به حکمران کاشان دستور داد با انجام یک سری مرمت و بازسازی، ظاهری شاهانه به باغ فین بدهد. از این رو علاوه بر حمام کوچکی در مجاورت حمام صفوی، عمارت شترگلویی در کنار خلوت کریمخانی بنا شد. همچنین محمد شاه نیز دستور ساخت عمارت شاه نشین و حوض جوشان را داد. ساخت عمارت بادگیر (کتابخانه فعلی)، مرمت حمام بزرگ و کوچک باغ و اضافه کردن کاشی های هفت رنگ و فیروزه ای به آن از دستاوردهای دوران قاجار است.
باغ فین کاشان در دوران پهلوی
در دوره پهلوی در سال ۱۳۱۴ باغ فین به ثبت ملی رسید و در همین زمان مرمت استخر مرکزی باغ در دستور کار قرار گرفت. در سال ۱۳۳۶ هم سنگ بنای موزه ملی کاشان روی بقایای خلوت نظام الدوله نهاده شد.همچنین بخش های زیادی از باغ فین کاشان نظیر کوشک ها در سال ۱۳۵۷ مرمت شدند.
باغ فین در دوره پس از انقلاب
باغ فین در دوره پس از انقلاب چندان مورد توجه قرار نگرفت، با این حال در سال ۱۳۸۷ اقداماتی نظیر سامان دهی کف باغ و جوی های داخل باغ و آب خروجی حوض ها، مرمت عمارت سردر، بام سازی کوشک صفوی و نصب دوربین های مدار بسته انجام شد.
وقایع تاریخی باغ فین کاشان
باغ فین کاشان در طول تاریخ شاهد رویدادها و اتفاق های مهمی بوده است که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
- جشن شاه اسماعیل صفوی: شاه اسماعیل صفوی در آغاز حکومت خود به کاشان می رود و درباغ فین، جشن باشکوهی برای مردم برگزار می کند.
- قتل خضر نهاوندی: خضر نهاوندی برای سالها حاکم کاشان بود و قدرت زیاد او موجب نگرانی شاه عباس بود و در نهایت دستور قتل وی در این باغ صادر شد.
- مرگ شاه صفی: شاه صفی بارها به این باغ رفته بود ولی در مرتبه آخر بر اثر نوشیدن مشروب زیاد جان خود را از دست داد.
- قتل امیر کبیر: محمد تقی خان فراهانی معروف به امیر کبیر که صدر اعظم ناصرالدین شاه بود بر اثر حسادت مادر شاه و اطرافیان او به مرگ محکوم می شود و در حمام فین کشته می شود. البته قبل از اجرای حکم شاه پشیمان می شود ولی اطرافیان شاه فورا او را به قتل می رسانند و حتی اجازه دیدار با همسر و فرزندانش را نیز به او نمی دهند.
- پناهگاه نایب حسین کاشی: نایب حسین و یارانش از یاغیان دوران محمدعلی شاه بودند که ۱۴ سال در باغ فین حضور داشتند که باعث تخریب بخش هایی از این باغ شدند. سرانجام دولت مرکزی آنها را دستگیر کرد و در سال ۱۲۹۸ حکم اعدامشان را صادر کرد.
معماری باغ فین کاشان
در معماری باغ فین کاشان دو عامل اصلی آب و درخت، دارای اهمیت زیادی است و علاوه بر این دو عنصر، عناصر ثابت معماری، یعنی بناها، به چشم می خورند.
آب
آب از عناصر اصلی در باغ فین است که به شکل های مختلفی به کار برده شده است؛ ماند آب راکد در استخر جلوی کوشک، آب های روان جوی ها، آب جوششی در حوض جوشان و شترگلوی فتحعلی شاه و حوض خانه صفوی. این میزان زیاد آب در کنار درختان سر به فلک کشیده، به خصوص به رنگ فیروزه ای که در تضاد با رنگ خاکی بیابان های اطراف است چشم هر بیننده ای را مجذوب خود می کند. ابتدا آب به استخری در پشت باغ می ریزد و سپس به شکل فواره از لوله هایی به بالا پرتاب می شود. آب پس از گردش در باغ به خارج از این مجموعه می رود و در طول مسیرش، سنگ آسیاب معروفی را به گردش در می آورد و در ادامه با آب چشمه مردانه ادغام می شود.
گذرگاه های باغ
محور طولی باغ درست در وسط باغ و در راستای شمال شرقی _ جنوب غربی قرار دارد؛ جایی که به ورودی اصلی می رسد. گذر شرقی_ غربی، یکی از گذرهای اصلی باغ است که در دو سوی آن موزه ملی کاشان و کتابخانه امیرکبیر قرار دارد. گذرگاه فرعی باغ نیز از جنوب به شمال کشیده شده است که از عمارت شترگلو در ضلع جنوبی آغاز و به یکی از ورودی‌های فرعی باغ در ضلع شمالی ختم می شود.
درخت
درختان نیز از عناصر اصلی باغ فین هستند که زیبایی را دوچندان کرده اند. تعداد درختان سرو ۵۷۹ و درختان چنار در حدود ۱۱ عدد می باشند که دارای چندین قرن قدمت می‌باشند. قدیمی ترین درختان باغ که به سرو لیلی و مجنون مشهورند، با عمری در حدود ۵۰۰ سال در کنار کوشک قاجار قرار گرفته اند. درختان دیگری مثل توت، به و انجیر نیز در این باغ به چشم می خورد.
حوض جوشان باغ فین کاشان
حوض جوشان یکی از بخش های شگفت انگیز باغ فین است که برای هر گردشگری جذابیت خاصی دارد. کف این حوض تماما کاشی کاری و دارای نقوشی است که مشابه آنرا در قالی های کاشان دیده اید. این کاشی توسط غارتگرانی به سر کردگی نایب حسین کاشی، در اوایل دوره رضا شاه به باغی خصوصی برده شدند و بخشی از این کاشی را نیز به موزه لوور پاریس فروختند. حوض جوشان ۱۶۰ حفره دارد که هر یک نماد گل های قالی بوده اند و به نظر می رسد که از طرح های غیاث الدین جمشید کاشانی است.
حوض دوازده فواره
این حوض شبیه به جوی آب پر از فواره است که یکی از شگفتی های این باغ به شمار می رود. این بخش بعد از حوض جوشان قرار دارد که وقتی آب به داخل حوض فرو می رود، به وسیله تنبوشه های سفالی به حوض دوازده فواره سرازیر می شود و به همین ترتیب فواره های این حوض به کار می افتند. فلسفه استفاده از این حوض ها و آب نماها، ایجاد آرامش در اثر دیدن آب و شنیدن صدای آن و همین طور خنک کردن هوای محیط بوده است.
بناهای موجود در در باغ فین کاشان
از بناهای زیبای موجود در باغ فین می توان کوشک صفوی، عمارت سردر، اتاق شاه نشین، کوشک قاجار، چشمه زنان، حمام های باغ فین، حیاط خلوت کریمخانی، برج و باروی باغ، چشمه سلیمانیه، موزه ملی کاشان، اصطبل و کتابخانه را نام برد.
جاذبه های اطراف باغ فین کاشان
از جمله جاذبه های گردشگری نزدیک باغ فین کاشان میتوان به تپه سیلک، خانه طباطبایی ها، مسجد آقا بزرگ، حمام سلطان امیر احمد اشاره نمود که پس از بازدید از باغ فین میتوانید از آنها نیز دیدن کنید.
اقامتگاه ای اطراف باغ فین کاشان
کاشان شهر سنتی است و یکی از بهترین مقاصد گردشگری برای بازدید از مکان های تاریخی مهم مانند باغ فین کاشان به شمار می رود. از اقامتگاه های سنتی کاشان که میتوانید برای اقامت در این شهر از آنها بهره ببرید می توان اقامتگاه سنتی بابا افضل، اقامتگاه سنتی شاسوسا، اقامتگاه سنتی کاشانه نام برد.
