همه چیز در مورد پاسارگاد شیراز

درست است که شهر شیراز سراسر زیبایی و جاذبه های گردشگری است ولی اگر بخواهیم دقیق تر به این موضوع نگاه کنیم بلافاصله بعد از شنیدن نام شیراز به یاد پاسارگاد و تخت جمشید خواهیم افتاد، پس می توان به جرات گفت این دو جاذبه گردشگری به راستی از مهم ترین و دیدنی ترین جاذبه های گردشگری شهر شیراز به حساب می آیند. به همین دلیل است که هرساله از سراسر جهان گردشگران زیادی برای بازدید از این جاذبه گردشگری ایران به این منطقه سفر می کنند.

اگر شما هم از جمله کسانی هستید که می خواهید هرچه بیشتر با هویت تاریخی این مرز و بوم آشنا شوید با بزن بریم سفر همراه شوید تا سفری به پاسارگاد داشته باشیم که روزی مهد تمدن ایران بوده است. پاسارگاد جایی است که تاریخ نویسان معتقدند قبر کوروش بزرگ در آن قرار دارد. کوروش بزرگ تقریبا مشهورترین پادشاه ایرانی است که از کتیبه او برای نوشتن منشور حقوق بشر نیز استفاده شده است.

پاسارگاد شیراز کجاست؟

پاسارگاد در جاده اصفهان به شیراز و در فاصله ۱۲۰ کیلومتری از شیراز قرار دارد. برای بازدید از این مجموعه باید از جاده شیراز-اصفهان به سمت سعادت شهر حرکت کنید. بعد از این که از سعادت شهر گذشتید یک دور برگردان وجود دارد که شما را به پاسارگاد خواهد رساند.

زمان و ساعت بازدید از پاسارگاد

درباره بهترین زمان بازدید هم باید گفت به جز تابستان بقیه فصل ها برای بازدید از این شهر تاریخی مناسب هستند چرا که در تابستان گرما به حدی طاقت فرساست که هرکسی را کلافه می کند. بهترین زمان برای بازدید هم بهار و پاییز هستند که دمای این منطقه حالت متعادل تری دارد. فروش بلیط در بهار و تابستان از ۸ صبح تا ۱۹ و ساعت کاری نیز تا ۱۹.۳۰ دقیقه خواهد بود. در فصل های پاییز و زمستان نیز از ساعت ۸ تا ۱۷ برای خرید بلیط و برای بازدید تا ۱۷.۳۰ زمان خواهید داشت. توجه داشته باشید که بسیاری از افراد مایلند تا در روز تولد کوروش که ۷آبان است به بازدید از این مکان بپردازند اما بنا به دلایل امنیتی چند سالی است درست در این روز از طرف حکومت جاده منتهی به پاسارگاد به جهت آنچه که بهسازی مسیر عنوان میشود، مسدود میشود و بازدید از این مکان در این روز میسر نخواهد بود!

پاسارگاد را بشناسید

پاسارگاد که به شهر سلیمان نیز معروف است، بین اصفهان و شیراز واقع شده است. وقتی حکومت مقتدر هخامنشی سر کار بود این شهر یک باغ باشکوه داشت که در داخل آن دو کاخ با ستون هایی بسیار بلند قرار داشتند. این بنا که به جای مانده از حکومت هخامنشی است اکنون در شهرستان پاسارگاد شیراز قرار دارد. امروزه در مجموعه پاسارگاد یک مسجد، آبنمای باغ شاهی، باغ شاهی، کاخ دروازه، کاخ بار عام، قصر اختصاصی، آتشکده، دو کوشک، آرامگاه کمبوجیه، کاروانسرای مظفری و آرامگاه کوروش وجود دارد.

آنچه امروزه پژوهشگران آن را مقبره کوروش بزرگ می دانند در گذشته به مشهد مادر سلیمان معروف بوده است. در سال ۱۳۸۳ منطقه گردشگری پاسارگاد وارد لیست آثار ملی ایران شد. قدمت دشتی که پاسارگاد در آن ساخته شده است به دوران پارینه سنگی بر می گردد. پژوهشگران درباره این شهر معتقدند که نخستین پایتخت حکومت هخامنشیان بوده است. وسعت آن را تا ۱۶۰ هکتار تخمین می زنند. ویژگی جغرافیایی این شهر این بود که توسط یک دشت بزرگ احاطه شده بود.

مسجدی که در این شهر وجود دارد در قرن دهم ساخته شده و تا قرن چهاردهم در آن نماز خوانده می شد. از قرن هفتم آرامگاه کوروش به مشهد مادر سلیمان معروف بود. این مقبره با سنگ های هفت متری ساخته شده است. در طول سال ها هم به دلیل رفت و آمد زیاد مسافران و هم به دلیل نگهداری نامناسب خیلی از بخش های این شهر از میان رفته است.

وجه تسمیه پاسارگاد

حدود ۲۰۰ سال است که نام این دشت از مرغاب به پاسارگاد تغییر کرده است. مشخص نیست که چرا این تغییر نام انجام شده است، با این وجود درباره نام پاسارگاد می توان در کتاب های تاریخی یونانی به جستجو پرداخت. هرودوت مورخ یونانی «پاسارگادی» را یکی از قوم های پارسیان معرفی می کند که قدرتشان زیاد بوده و نهایتا هخامنشیان از این طایفه به حکومت رسیده اند.

کتزیاس دیگر مورخ یونانی که پزشک داریوش دوم و اردشیر دوم هخامنشی بوده از این شهر با نام پایتخت کوروش نام برده است. این نام را خیلی ها مورد استناد قرار می دهند چرا که کتزیاس در ایران زندگی می کرده و معتقدند می توان به گفته او اعتماد کرد.

در طرف دیگر برخی نام پاسارگاد را تغییر یافته «پُسُرگد» می دانند. پسرگد نام یک قبیله پارسی بوده است که معنای نامشان گران گرزان بوده است. از این رو این واژه را با واژه پارس نامرتبط می دانند. نهایتا باید بگوییم درباره این که نام پاسارگاد از کجا نشات گرفته است و چه معنایی می دهد هنوز اتفاق نظری وجود ندارد. پژوهشگران و مورخان معانی از جمله دژ پارسیان، محل استقرار پارسیان، تختگاه پارسه، زیستگاه پارسیان، شهر قدیم ایران و پایتخت کوروش برای آن ذکر کرده اند.

دیدنی های پاسارگاد شیراز

برخی گمان می کنند که پاسارگاد تنها همان مقبره معروف کوروش بزرگ است اما حقیقت این است که دیدنی های پاسارگاد تنها به این آرامگاه محدود نمی شود. در اطراف مقبره کوروش دیدنی های دیگری وجود دارد که عظمت پاسارگاد را به چشم می آورد.

بناهایی که در پاسارگاد ساخته شده بود اغلب تخریب شده اند؛ ولی از میان آن ها ساختمان هایی هم هستند که هنوز بخشی از آن ها سالم باقی مانده است و حتی برخی هم در سال های اخیر مرمت شده اند. در سال های اخیر اطراف شهر پاسارگاد فضای سبز ایجاد شده است و این منطقه به درخت و چمن مزین شده که به زیبایی منطقه افزوده است.

در ادامه مطلب قصد داریم دیدنی هایی که در مجموعه پاسارگاد وجود دارد را برایتان معرفی کنیم.

آرامگاه کوروش بزرگ

معروف ترین بخش پاسارگاد آرامگاه کوروش بزرگ است. کوروش بزرگ پادشاه خوشنام ایرانی است که بنیانگذار حکومت هخامنشیان بوده است و در تاریخ از او بسیار به نیکی یاد شده است. بنای مقبره کوروش یک شاهکار است. این بنا حدود ۱۱ متر ارتفاع دارد و شامل دو بخش است یکی پلکان و دیگری بنای اصلی که آرامگاه است. روی سقف آرامگاه دو حفره وجود دارد که از فشار زیاد روی آن جلوگیری خواهد کرد. این از بدون استفاده از ملات و تنها با قرار گرفتن بلوک های سنگی تراش خورده در کنار هم ساخته شده است. سادگی این بنا بخشی از شکوه و جلال آن است که هر بازدید کننده ای را به خود جذب خواهد کرد.

مجموعه باغ شاهی

بخش زیادی از مجموعه پاسارگاد را باغ شاهی تشکیل می داد. طراحی و اجرای این باغ در آن زمان یک حرکت خارق العاده بوده است. شباهت این باغ به باغ های شاهی هند و باغ های صفوی نشان می دهد که طراح آن از این باغ ها الهام گرفته است. ظاهرا در این باغ در گذشته گل های رنگارنگ بزرگ به همراه درختان قرار داشته اند.

شیوه آبیاری این باغ نیز جالب توجه بود، به این صورت که باغ توسط آبنماها و آبراهه هایی که از میان باغ می گذشتند آبیاری می شد. جوی های آب داخل باغ با سنگ ساخته شده بودند. آبنماها علاوه بر این که برای آبیاری مورد استفاده قرار می گرفتند به خاطر وجود تندیس هایی که رویشان قرار داشت جنبه زیبایی هم داشته اند.

کاخ اختصاصی پاسارگاد شیراز

در فاصله ۱۳۰۰ متری آرامگاه کوروش کاخی قرار دارد که آن را کاخ اختصاصی پاسارگاد می نامند. این کاخ که اکنون چیز زیادی از آن باقی نمانده است در گذشته عظمت زیادی داشت. در این کاخ یک تالار مرکزی، دو ایوان در طرف های شرق و غرب و دو درگاه وجود داشت. این کاخ را از آنجایی اختصاصی می نامند که به گفته پژوهشگران تاریخی اقامتگاه و منزل مسکونی کوروش بوده است. تزئینات کاخ اختصاصی پاسارگاد در عین سادگی بسیار زیبا هستند. روی درگاه های این کاخ نقش هایی تصویر شده است که نشان دهنده پادشاه با خدمتگذارانش است. در این تصویر پادشاه لباس های سلطنتی و باشکوه پوشیده است. در بخش های دیگری از این کاخ با خط میخی نوشته شده است «من کوروش شاه هخامنشی هستم»

کاخ دروازه

در شرق مجموعه پاسارگاد بقایای کاخی وجود دارد که به آن کاخ دروازه گفته می شود. از این کاخ اکنون چیز زیادی باقی نمانده است. تخمین زده می شود که اندازه ستون های این بنا ۱۶ متر بوده است. کاخ دروازه چهار در داشت. دو در از این چهار در اصلی و دو در دیگر فرعی بودند. برای این که نگهبانان در این دروازه حضور داشته باشند دو اتاقک با ارتفاع ۹ متری در دو طرف ورودی اصلی ساخته شده بود. روی درب شمالی این بنا، نقش یک انسان بالدار وجود دارد که هنوز سالم مانده است و زیبایی شگفت انگیزی دارد.

کاخ پذیرایی

در قسمت شمالی مجموعه یک کاخ قرار دارد که به آن کاخ بارعام یا کاخ پذیرایی کوروش می گویند. این کاخ در اصل ۸ ستون داشته است ولی اکنون تنها یک ستون آن باقی مانده است که ارتفاع آن ۱۰ متر است. در زمان زمامداری اتابکان به این مجموعه آسیب های زیادی رسیده است که یکی از آن ها حمل ستون های بارعام برای ساخت مسجد اطراف آرامگاه کوروش بوده است. تالار اصلی این کاخ با چهار ورودی به چهار ایوان می رسد. روی ستون ها و درکاه های تالار طرح هایی از پای انسان و عقاب حکاکی شده است که ظاهرا از فرهنگ دیگر ملت ها الهام گرفته شده اند.

آرامگاه کمبوجیه

درباره این که آرامگاه کمبوجیه واقعا کجاست اختلاف نظر وجود دارد و یکی از این احتمالات بنایی است که در پاسارگاد وجود دارد. این بنا به آرامگاه کمبوجیه یا زندان سلیمان معروف است. کمبوجیه فرزند ارشد پدرش بود که مدت کوتاهی بعد از پدرش پادشاهی کرد.

برخی از تاریخ پژوهان معتقدند که بنایی که در چهار کیلومتری تخت جمشید قرار دارد و به تخت رستم مشهور است آرامگاه کمبوجیه است. برخی دیگر معتقند که تخت گوهر که میان تخت جمشید و نقش رستم قرار دارد آرامگاه حقیقیه فرزند بزرگتر کوروش است.

به هر حال این احتمال که ویرانه سنگی که در پاسارگاد وجود دارد آرامگاه واقعی کمبوجیه باشد وجود دارد. این آرامگاه بنایی مستطیل شکل و برج مانند است. ارتفاع این مقبره ۱۴ متر است و روی یک سکوی سه پله ای ساخته شده بود.

اکنون تنها یک دیواره از این مقبره باقی مانده است. گروه ایزمئو در سال ۱۳۴۹ برای محافظت از این دیوار یکسری داربست پشت آن قرار داده اند. شاهکار بودن این بنا زمانی معلوم می شود که خواهید دید سنگ های بنا به گونه ای کنار هم قرار گرفته اند که نمی توان فاصله آن ها را تشخیص داد.

مسجد مجموعه پاسارگاد شیراز

در مجموعه پاسارگاد یک مسجد هم قرار داشت. این مسجد در زمان حکمرانی یکی از حکومت های فارس به نام اتابکان ساخته شده بود. اتابک زنگی حاکمی بود که مسجدی را روی آرامگاه کوروش بنا کرده بود. یک باستانشناس آلمانی به نام هرتسفلد معتقد است که مزار کوروش در وسط مسجد قرار می گرفت.

پیش از این که جشن های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی برگزار شود این مسجد پابرجا بوده است، ولی در سال ۱۳۵۰ به بهانه این که آثار باستانی را مرمت می کنند دروازه و کتیبه های قرآنی مسجد را به مکان دیگری منتقل کردند. این مسجد از قدیمی ترین مساجد ایرانی بود. مسئولیت بازسازی مزار کوروش در آن زمان به عهده شخصی به نام علی سامی بود. او برای این که کار خود را توجیه کند گفته بود بنای این مسجد از نظر معماری اهمیت زیادی نداشت.

این در حالی است که منشور جهانی ونیز که برای حفاظت از آثار باستانی نوشته شده است اظهار می دارد که نباید هیچ لایه تاریخی برای محافظت از لایه های تاریخی دیگر حذف شود. سرانجام اینگونه شد که ما از دیدن مسجد اتابکی یا مسجد مادر سلیمان بی نصیب مانده ایم.

تل تخت پاسارگاد شیراز

ظاهرا ساخت این تل که ارتفاع آن نزدیک به ۵۰ متر است و می توان از آن دشت پاسارگاد را تماشا کرد در زمان کوروش آغاز شده بود. با مرگ کوروش ساخت آن تا زمان داریوش متوقف شد. بنای سنگی که در این مکان وجود دارد ۱۵ متر ارتفاع داشته است. داریوش با ایجاد تغییراتی در نقشه بنا آن را به خزانه یا خانه گنج بدل کرد. خزانه موجود در این ساختمان در حمله اسکندر به تاراج رفت.

سنگ نگاره انسان بالدار

یک سنگ نگاره با ارتفاع نزدیک به ۳ متر در پاسارگاد وجود دارد که روی آن نقش انسان بالدار حک شده است. در این نقش یک انسان بالدار با یک تاج و ریش در حالی که ردایی بلند بر تن دارد حکاکی شده است. در بالای تاج یک قوچ وحشی قرار دارد و در دو طرف تاج دو مار قرار دارند که تاج را احاطه کرده اند. اگرچه جزئیات این نقش کاملا پیدا نیست ولی نوشته ای به سه زبان معلوم است که «من کوروشم شاه هخامنشی» ترجمه آن است.

کاروانسرای مظفری

۱۰۰ متر جلوتر از آرامگاه کوروش بنایی قرار دارد که نام آن را کاروانسرای مظفری نهاده اند. این که دقیقا از مکان به عنوان کاروانسرا استفاده می شده یا مدرسه جای شک است. علت نامگذاری آن به کاروانسرای مظفری این است که در قرن هشتم هجری شاه شجاع مظفری حاکم فارس دستور ساخت آن را داد.

محوطه مقدس

در شمال غرب پاسارگاد در پشت یک تپه محوطه خاصی قرار دارد که در آن دو سکوی سفید رنگی که با سنگ ساخته شده اند وجود دارند. مطالعات گواه بر این موضوع هستند که این سکوها برای انجام مراسمات مذهبی ساخته شده بودند. داخل این سکوها خالی هستند و شبیه به اتاقک می باشند. برای بالا رفتن از این سکوها پلکانی قرار داده شده است. ارتفاع سکوی بلندتر ۱۶ متر است و ارتفاع سکوی کوتاه تر ۱۰ متر می باشد.