توسط : بسیاری از کسانی که در تهران زندگی می کنند هیچ وقت به تهران به عنوان یک مقصد گردشگری نگاه نکرده اند. این در حالی است که در همان تهران تعداد زیادی از جاذبه های گردشگری ایران قرار دارند. یکی از انواع جاذبه های دیدنی که در تهران وجود دارد کاخ ها و عمارت هایی است که در نقاطی از شهر ساخته شده اند. یکی از معروف ترین کاخ هایی که در تهران قرار دارد کاخ نیاوران است. کاخ نیاوران که در یک منطقه خوش آب و هوا از تهران ساخته شده است هر ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است. اگر قصد بازدید از این جاذبه گردشگری تهران را دارید بهتر است پیش از آن با بزن بریم سفر همراه شوید تا مهم ترین اطلاعات راجع به کاخ نیاوران تهران را با شما به اشتراک بگذاریم.
فهرست مطالب
کاخ نیاوران تهران کجاست؟
کاخ نیاوران تهران در میدان نیاوران، خیابان باهنر واقع شده است.
زمان و هزینه بازدید از کاخ نیاوران
برای بازدید از کاخ نیاوران تهران می توانید در بهار و تابستان از ساعت ۹ تا ۱۹ و در پاییز و زمستان از ساعت ۸ تا ۱۷ به آنجا سر بزنید. هزینه بازدید از هرکدام از دیدنی های نیاوران از یکدیگر مجزاست. به جز این برای ورود به باغ باید ۵۰۰۰ تومان پرداخت کنید. هزینه بازدید از هر کدام از دیدنی های نیاوران ۵ هزار تومان برای گردشگران داخلی است.
کاخ نیاوران، ییلاق خانواده پهلوی
کاخ نیاوران یکی از دیدنی های منطقه شمیرانات در تهران است. کاخ نیاوران از آن جهت دارای ارزش تاریخی است که آخرین کاخ پادشاهان در ایران به شمار میرود. این کاخ در یک باغ به مساحت ۱۱ هکتار در یک منطقه خوش آب و هوا ساخته شده است. این کاخ بعد از انقلاب اسلامی تغییر کاربری پیدا کرد و تبدیل به یک موزه تاریخی شد تا عموم مردم بتوانند از آن بازدید کنند.
این مکان پیش از انقلاب ییلاق شاه بود و اکنون هم در مجموعه تاریخی-فرهنگی نیاوران از آن با عنوان کاخ اختصاصی نیاوران یاد می‌شود. در سال ۱۳۷۸ مدیریت کاخ نیاوران از کاخ سعدآباد جدا شد. تا پیش از آن این دو کاخ با یکدیگر اداره می‌شدند.
باغ نیاوران دارای طبیعتی بسیار چشم نواز است. درختان باغ نیاوران قطور و سر به فلک کشیده هستند و چشمان هر بیننده ای را به خود خیره می‌کنند. این کاخ در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی هم ثبت شد. از آن جایی که شاه به پول های زیادی دسترسی داشت، در این کاخ اشیای گرانبها، نقاشی های نفیس و فرش های دستباف ارزشمندی وجود دارند که می‌توانید آن ها را تماشا کنید.
تاریخچه کاخ نیاوران
پیش از این که کاخ نیاوران در دوران پهلوی ساخته شود از این باغ به عنوان ییلاق تابستانی شاهان قاجار استفاده می شد. منطقه نیاوران در گذشته بافت شهری نداشت و از نیاوران فعلی بسیار کوچکتر بود. منطقه شمیران به دلیل نزدیکی به کوه آب و هوای خنک و خوبی دارد، به همین دلیل فتحعلی شاه قاجار دستور داد یک باغ و عمارت در منطقه نیاوران برایش بسازند.
وجه برتری نیاوران از این جهت است که فتحعلی شاه دستور داد باغ و عمارت روی یک نیزار وسیع بنا شود. این نیزار در نزدیکی روستای گرده وی قرار داشت. به سبب بنای باغ روی نیزار این مکان به «نی آوران» معروف شد و نهایتا به نیاوران تغییر پیدا کرد. فتحعلی شاه آخرین پادشاه قاجار نبود که برای خود در نیاوران کاخ ساخت، بعد از او محمد شاه قاجار، ناصرالدین شاه و احمدشاه نیز در این باغ کاخ خود را بنا نمودند. نام کاخ ناصرالدین شاه کاخ صاحبقرانیه و نام کاخ احمدشاه کوشک احمد شاهی بود.
در سال ۱۳۳۷ به دستور پهلوی دوم کاخ فتحعلی شاه خراب شد و روی آن کاخ نیاوران ساخته شد. این ساختمان قرار بود برای میزبانی از مهمانان خارجی ساخته شود اما بعد از این که در سال ۱۳۴۶ساخت آن تمام شد مورد استفاده خانواده پهلوی قرار گرفت. در مجموعه نیاوران امروزه کاخ اختصاصی نیاوران، کاخ صاحب قرانیه، موزه خوض خانه، کوشک احمد شاهی، موزه جهان نما، کتابخانه اختصاصی، موزه خودروهای اختصاصی و باغ کتیبه ها قرار دارند. پس از انقلاب و از سال ۱۳۶۵ به بعد رفته رفته امکان بازدید از کاخ های مجموعه نیاوران به عنوان موزه برای مردم فراهم شد.
مرمت کاخ نیاوران
کاخ نیاوران هم مانند کاخ های تاریخی دیگر نیاز به بازسازی و مرمت پیدا کرد. از سال ۱۳۸۲ تا سال ۱۳۸۸ این بنا به مدت ۶ سال بازسازی و مرمت شد و در طی این مدت بازدید از آن برای مردم ممکن نبود. آنچه در این کاخ مورد مرمت قرار گرفت آسانسورها، سیستم تهویه هوا، سقف متحرک، کفپوش ها، مبلمان، پرده، اشیای تزئینی، آینه کاری ها و گچبری ها بودند. در هنگام این مرمت سیستم دوربین مداربسته نیز در این عمارت راه اندازی شد.
معماری کاخ نیاوران
معماری نیاوران یک معماری پیچیده نیست اما این کاخ کاملا کاربردی طراحی شده است. کاخ دو و نیم طبقه نیاوران حدود ۹۰۰۰ متر است. سقف این کاخ آلومینیومی و متحرک است. در بعضی از روزها سقف کاخ برای بازدید بازدیدکنندگان باز می شود. تمام وسایل کاخ نیاوران هنوز همان وسایل قدیمی هستند که توسط شاه برای آن جا خریداری شده است.
طراحی این بنا را شخصی به نام محسن فروغی که استاد معماری و رئیس وقت دانشگاه های هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود انجام داد. استاد عبداللهی کار گچبری و استاد علی اصغر کار آینه کاری آن را انجام دادند. همچنین ابراهیم کاظم پور کار کاشی کاری نمای کاخ نیاوران را انجام داده است. در طراحی این کاخ معماری ایرانی و اروپایی با هم ترکیب شده اند. کاخ نیاوران تنها بنای سلطنتی است که سقف بازشو دارد.
طبقات کاخ نیاوران
هرکدام از طبقات کاخ نیاوران دارای طراحی منحصر به فردی هستند و برای مقاصد خاصی مورد استفاده قرار می گرفتند. در ادامه به معرفی ساختار هر طبقه و کاربردهای آن ها خواهیم پرداخت.
طبقه اول کاخ نیاوران
در طبقه اول این کاخ اتاق پذیرایی اصلی و سالن سینمای اختصاصی قرار دارد. این اتاق پذیرایی میزبان مهمانان خارجی مهمی در زمان محمدرضا شاه پهلوی بوده است. مبلمان این سالن مدرن است و ساخت کشورهای ایتالیا و فرانسه است. در همه قسمت های سالن پذیرایی می توانید هماهنگی رنگ و تزئینات را ببینید. درباره سینمای اختصاصی کاخ نیاوران نیز باید اشاره کرد که این سالن با ۴۰۰ متر وسعت دارای امکانات کاملی برای پخش فیلم دارد.
۶ سال است که بازدید از سالن سینمای کاخ نیاوران برای عموم ممکن شده است. در این طبقه ظروف چینی غذاخوری که تصویر ناپلئون امپراطور معروف فرانسه روی آن نقش بسته و مربوط به قرن ۱۹ است دیده می شود. فرش هایی که در این طبقه استفاده شده‌اند توسط فرش بافان هنرمند اصفهانی و کرمانی بافته شده اند.
در این طبقه یکی از مشهورترین قالی های ایرانی هم وجود دارد که چهره هایی از مشاهیر ایرانی از دوران هخامنشیان تا قاجار روی آن نقش بسته است. این فرش را استاد علی کرمانی هنرمند ایرانی بافته است. فرش شیخ صنعان و دختر ترسا یکی دیگر از فرش های معروفی است که استاد کرمانی آن را بافته و در این طبقه قرار دارد. ظروف تزئینی که در این سالن مورد استفاده قرار گرفته اند ارزش تاریخی دارند. برخی از آن ها سفالینه های باستانی مارلیک و املش هستند. برخی از این ظرف ها هم هدیه کشورهای خارجی به دولت های ایران بوده اند مثلا یک ظرف نقره ای آن جا قرار دارد که هدیه کشور رومانی به پادشاه ایران بود.
یک پیانو که از طرف سفرات آلمان به محمدرضا شاه پهلوی اهدا شده بود هم در گوشه اتاق پذیرایی قرار داشت. نماد سقاخانه که توسط هنرمند برجسته آن زمان پرویز تناولی ساخته شده است هم در این طبقه قرار دارد. تابلوی طبیعت بی جان، تابلوی سه زن، تصویری از فرح دیبا، تابلوی منظره، چهره دو زن، موتمارتر، تصویری از محمدرضا شاه پهلوی و تابلو جنگ معروف ترین ساخته هایی هستند که در این طبقه قرار دارند.
نیم طبقه دوم کاخ نیاوران
در این طبقه اتاق لیلا پهلوی، اتاق کار فرح دیبا و همچنین لباس های نظامی و شخصی محمدرضا شاه پهلوی قرار داشتند. در این طبقه آثار تاریخی ارزشمندی وجود داشتند که برخی از آن ها متعلق به کشور هند بود. آثار عاج هندی و حجاری‌های باستانی از مجسمه بودا از این دسته هستند. یک تصویر نقاشی شده از دربار کریم خان زند که در سال ۱۱۹۲ کشیده شده است در راه پله نیم طبقه دوم قرار دارد.
طبقه دوم کاخ نیاوران
در طبقه دوم کاخ نیاوران اتاق های شخصی شاه و فرح قرار دارد. یک اتاق ارایش مخصوص فرح نیز در این طبقه قرار دارد که در آن لباس های شخصی فرح و لباس های محلی با سوزن دوزی بلوچستانی قرار گرفته است. اتاق های فرحناز و علیرضا پهلوی فرزندان محمدرضا شاه نیز در این طبقه قرار دارد.
در اتاق هر کدام از آن ها سرویس بهداشتی جداگانه قرار دارد. نشان های ناوگان دریایی نیز در اتاق علیرضا پهلوی قرار دارد. طبقه دوم دارای اتاق نشیمنی نیز هست که یک میز تحریر در آن قرار دارد. این میز تحریر به سبک هنرمندان قرن ۱۸ و ۱۹ فرانسه ساخته شده است. در اتاق استراحت نیمروزی فرح و شاه یک تابلو فرش که روی آن چهره تاج الملوک و رضاشاه نقش بسته است قرار دارد.
دیگر بخش های مجموعه نیاوران
همانطور که اشاره کردیم مجموعه نیاوران تنها شامل کاخ نیاوران نیست و در آن به جز ساختمان اختصاصی نیاوران ساختمان های دیگری نیز وجود دارند. در ادامه به معرفی هرکدام از این دیدنی ها می پردازیم.
تالار آبی کاخ نیاوران
تالار آبی در ضلع شمالی کاخ نیاوران قرار دارد. دور این تالار کاشی کاری های هفت رنگ قرار دارند که متاسفانه به دلیل بارش باران با آسیب مواجه شده اند. تالار آبی یک سازه ۳۵۰ متر مربعی است. دلیل نامگذاری این تالار به تالار آبی کاشی کاری های آبی رنگی است که روی آبنمای زیبای رو به روی آن قرار دارد. در تالار آبی نیاوران دو تابلو کوبلن مربوط به قرن های ۱۷ و ۱۸ فرانسه قرار دارد. در این تالار با حضور جیمی کارتر رییس جمهور آن زمان آمریکا در سال ۱۹۷۸ میلادی جشن سال نو برگزار شد. این تالار امروزه برای برگزاری نمایشگاه های لباس مورد استفاده قرار می گیرد.
کاخ صاحبقرانیه نیاوران
بالاتر اشاره کردیم که صاحبقرانیه به دستور ناصرالدین شاه ساخته شده است. ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۶۷، سی و یکمین سال سلطنتش را آغاز کرد و خود را صاحبقران نامید و بعد از آن دستور داد عمارتی به نام صاحبقران در باغ نیاوران بسازند. کاخ صاحبقرانیه دارای بخش های مختلفی نظیر خوابگاه، اندرونی و حرم سرا است. این بنا توسط حاجب الدوله ساخته شده است. ابتدا مظفرالدین شاه سپس احمدشاه بخش حرمسرای این کاخ را کوچکتر کرده اند.
تا زمانی که محمدرضا با فوزیهه ازدواج کند این عمارت متروک مانده بود. برای برگزاری این ازدواج از عمارت صاحبقرانیه استفاده شد. پیش از این کار رضاشاه دستور داد تا این بنا مرمت و بازسازی شود. هشت ماه زمان صرف بازسازی و مرمت این کاخ شد ولی عروسی محمدرضا شاه در آن برگزار نگردید. زمانی که محمدرضا شاه به قدرت رسید در معماری داخلی این کاخ تغییراتی اعمال شد. پس از انقلاب این کاخ مرمت شد و به عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفت. این بنا با کاخ نیاوران ۹۰۰ متر فاصله دارد.
کوشک احمد شاهی
از معدود بناهایی که در مدت زمان کوتاه سلطنت احمد شاه ساخته شده است کوشک احمد شاهی است. این بنا در مجموعه نیاوران قرار دارد و در زمان رضاشاه بازسازی شده است. این کوشک برای استراحتگاه ییلاقی احمدشاه ساخته شده بود ولی در زمان رضاشاه به عنوان دفتر کار او مورد استفاده قرار می گرفت. در طبقه دوم این عمارت یک سالن مرکزی با ایوان سراسری در چهار گوشه قرار دارند. در گذشته از این طبقه به عنوان اتاق موسیقی استفاده می شد. گچبری شیر و خورشید که در ضلع شمالی کوشک قرار دارد از دیدنی های آن است.
موزه های نیاوران
در مجموعه نیاوران سه موزه هم قرار دارد. موزه جهان نما که در سال ۱۳۵۵ برای نگهداری آثار هنری و هدایی که به فرح اهدا شده بود ساخته شد. این موزه یکی از ارزشمند ترین موزه های ایرانی است که در آن عتیقه هایی از کشورهای مختلف جهان قرار دارند. موزه کتابخانه اختصاصی موزه دیگری است که در این کاخ وجود دارد. این موزه کتابخانه در سال ۱۳۵۵ ساخته شد و وسعت آن ۷۷۰ متر مربع است. این کتابخانه آن زمان برای استفاده شخصی ساخته شده بود ولی اکنون کارکرد موزه را دارد. موزه خودروهای اختصاصی در فاصله ۵۰۰ متر از کاخ اصلی نیاوران ساخته شده است. این موزه حدود ۲۰۰ متر مساحت دارد و محل آن گاراژ قدیمی کاخ نیاوران است. این موزه در سال ۱۳۹۱ شروع به کار کرد.
آخرین موزه ای که در مجموعه نیاوران قرار دارد باغ موزه کتیبه های نیاوران است. این نمایشگاه در سال ۱۳۸۷ ساخته شده و در آن ۴۳ کتیبه از حکومت های مختلف و دوره های مختلف تاریخی قرار دارد.
سوالات پیرامون کاخ نیاوران
در این بخش به برخی از سوالات پرتکرار شما پاسخ داده ایم
مساحت کاخ نیاوران چقدر است؟
مساحت کاخ نیاوران ۱۱ هکتار است.
در کاخ نیاوران میتوان اتاق چه افرادی را مشاهده کرد؟
در کاخ نیاوران اتاق های بسیاری به جهت بازدید وجود دارند که از جمله آنها اتاق لیلا پهلوی، اتاق فرح پهلوی، اتاق علیرضا پهلوی، اتاق فرحناز پهلوی، اتاق رضا پهلوی و اتاق شاه را میتوان نام برد.
کاخ شاه لقب کدام کاخ سلطنتی است؟
به کاخ نیاوران اصطلاحا کاخ شاه نیز گفته می شده است و دلیل آن نیز این بوده است که شاه ایران بیشتر زمان خود و خانواده اش را در این کاخ سپری می کرده است.
